AFRIK: TUUBAKOOƁE ƁE NJIƊANAA EN JAM - Pulaar e Pulareeje

Breaking

Pulaagu

Pulaagu
Fulfulde

mercredi 4 septembre 2019

AFRIK: TUUBAKOOƁE ƁE NJIƊANAA EN JAM

TUUBAKOOƁE: ƁE NJIƊANAA EN JAM, ƁE NJIƊAA JAM E AFRIK.

Ɓe njiɗaa ndañen jam, alaa noon ko haaali, yiɗde enen ngonen e jam ngonen neɗɗo gooto.  

Mi miyaani yaa jaɓ, Mbiyi mi tan ko yaa waɗtu heen Hakkile maa. 

Jam men alaa, alanaaɓe ngartam haydara alaa ko nafata ɓe, sibu so en kaɓaani, en kaptaani e koye men, en ceertaani, en luurdaani  nduhaani en nduhdaani, kamɓe kam haydara ndeen ɓe keɓataa heen, hay nokku ɓe keedataa, hay nokku ɓe  keed-netaake heen. 

Sibu ko maa to men gaa jiiɓoo tan (Afrik ) ndeen ko maɓɓe njiiɓtoo, sibu ndeen maɓe noɗde, ndeen maɓe cohle, kaɓorɗe maɓɓe maa soode, ballal maɓɓe ngal wonaa wonataa, kadi meeɗataa hay nih, 
Wonnde Alla ɓolo, maa daarte Ko heewi heen, daartee, daartiree kadi fenaande e penaale ɓole,(rajooji maɓɓe e teleeji maɓɓe )

AFRIK HEEWƁE NANII  PAAMAANI

Ko deental tan woni dool, So yimɓe ndeentii  kawrii, paamondirii, kadi paabondirii tan, Pamɗataa doole, mbeeɓataa hay fuuntude e foolde, wonaa pinɗo fof tan tooña ɗumʼen walla haɓe e mum’en Ekn… 

Ko ɗuum saabii so ko tawii tan a Miijiima a micciima, gila ko ɓooyi Gila haŋki taw hannde araani nih. Maataw nde woɗeeɓe, tuubakooɓe, ngari to men(Afrik ) ɓe ngadii fof ko fewjude noɓe ceerndiri en, ɓe ngiɗti kawral Ngonno ngal hakkunde men ngal haalaaɓi cer, ɓe ceerdi en, ɓe puunti en ɓe denndini en, haa luural naati hakkunde men, njiiɓi ɗen, kaɓɗen, gooto fof yehi baŋnge mun, ɗoon e ɗoon, doole pamɗu ɗen Foolde Kadi mbeeɓ ɗen. 

KAWRAL ALAA DOOLE NGUSTIIMA
NGOSTIRAAMA JAMFA

Tuubakooɓe dee, ɓooyii ɓurde en, e hollude en doole, kono ko koye men
ɓe pooldi en, sibu luural hakkunde men, majjere, e kumpa men aduna no yahrata, en keblanaaki hannde alaa noon, ko haali jaŋngo. 

Adii jamfaade Afirik fof ko ɓiɓɓe mun, ko ɓeen laaminoo ɗoo, taw laamani noo ko woɗeeɓe, ne piya ne petta, ne mbara, ne keɓta, ne ngujja ne nawana laamɗo boɗeejo. Taw noon ina ndaara ɓaleeɓe hono mum’en ne tampi, ne lori, ne lorlii, haa horii... 

Hannde ɓe mbiy": en keɓii koye men
En mbaɗii (indépendant) tawaa ɓe tawanoo ɓe, haŋki heewɓe, taw kadi ne tawtoraa hannde, kollirii wonnde ko goonga en keɓii koye men, sibu haŋki ne waɗnoo ne woɗnoo fuunti, kono alaa no masaala, huunde fof ko wooɗeeɓe pawnoo heen juuɗe mum’en, hannde ko ɓuri heewde heen gasii haalaɓi gasii, asaa kadi ubbaa, kono Hakkille kam jaɓaani. 

Tuubakooɓe ne nganndi, ne mbaawi
Yahdude e jamaanu e fannuuji fof. 

Ko ɗuum saabii huunde fof ko kamɓe ndaɗi en heen, ngardii en heen, huunde fof kam caggal enen keeɗɗen heen. keeɗtu ɗen heen. 

Mbele (liberté) 🗽 men Hannde mo kaala ten paarnorto ɗen oo, wonaa Fuunti puuynuɗo en, wumni en, kadi majjini en haa weemni en. woyni wayli en. 

Gila keɓɗen koye men, enen kaɓɗen kaɓtu ɗen e koye men, renntude e hawrude nih, ndoŋku ɗen. 

Kala kan ɗo dillere waɗi e Afrik ko woɗeeɓe tan noɗda tee, ɓe ngara ɓe ngaɗda jeeyngol, garɗo ñifde jeeyngol arda e jeeyngol taw alaa aɗdaani ndiyam. 

Kala ɗo hare waɗi, ɓe noɗdaa ɓe ngari jam haaytii dañeede noon ko bone ɓeeyda too ɗoon, ɓooya ɗoon. 

So en tuugniima e ko ɓooyaani koo
tan njubben heen seeɗa: 

1- Leydi libi ; (Libye) e wiyde maɓɓe ɓe ngarnoo ko feewnude ɗum e ceerndude ɗumʼen kadi e caɗeele Mohammad Hadafi, (Laaminooɗo leydi libi ndeen) Hol to ɗum waɗti ndii, hadafi maayii leydi ndii bonii, bontii, Libinaaɓe heewɓe jooni kam njeewnii hadafi. 


2-Centrafrique ; ko hono hoon leydi bonii wontii hare juulɓe e heeferɓe taw noon ko kañum en ndenndu noo nguurdu noo e dow jam. 


3- Leydi mali ; ko noon, ɓe ƴoɓii, ɓe ƴorɓii haa boni, haa huɓɓi haa rooyi rooyti ,ɓe ngari ɓe mbiyi ɓe ngari ko ñifde cumu, gila ndeen haa Hannde alaa fof ko gasi taw.. leydi ndii kam deeyaani, miskineeɓe ne mbaree tan taw mbiyaani mbaɗaani.  

Leyɗeele goɗɗe, e goɗɗe ko noon kala ɗo ɗilli, njiiɓii, ɓe ngari jiiɓtude ɗoon ɓeeyda too tan ko jiiɓaade Tee won taa jiiɓto e jiiɓtaade. 

Suivez-nous sûr YOUTUBE 
       RENNDO FULBE


Nos derniers vidéo


Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire